Javna ustanova»OPĆA BOLNICA SARAJEVO»
Sarajevo, broj:2716/02
Datum 30.09.2002 god
ISKUSTVO O KORISCENJU PREPARATA DIASEPT U OPĆOJ BOLNICI SARAJEVO U PERIODU OD 1992. DO 2001. GODINE
Upotreba DIASEPT-a u ratnom periodu 1992-1995
Od mjeseca svibnja 1992. do 1995.godine, u toku ratnih djejstava u Bosni i Hercegovini, Opća bolnica Sarajevo (tadašnja Državna bolnica Sarajevo) je radila u izuzetno teškim okolnostima. Prijem, medicinska obrada, operativni zahvati i hospitalizacija pacijenata vršeni su u vrlo lošim uvjetima. Struktura hospitaliziranih i ambulantno tretiranih pacijenata je u tom periodu bila takva da je liječeno 92% povredjenih i oko 12% oboljelih. Neuvjetnost rada u prostorijama koje su stajale na raspolaganju, a što podrazumijeva : vlažnost, nedovoljnu ili preveliku ventilaciju prostorija, nikakvo zagrijavanje u zimskim uvjetima, rezultovali su prisustvo velikog broja mikroorganizama. Uz sve to nadovezuje se i oskudna ishrana pacijenata siromašna vitaminima, mineralima i ostalim neophodnim sastojcima, te nedostatak potrebnih lijekova. Naročito su nedostatajali antibiotici i dezinfekciona sredstava za tretiranje ratne rane i dezinfekcija ostalih površina, vezano za obezbjeđenje uvjeta za aseptičan rad u operacionom bloku i drugim bolničkim prostorijama. Sve to je uzrokovalo da je problem infekcije ratne rane bio konstantno prisutan.
Kontaminacija kirurške rane mikroorganizmima, u periodu lipanj - kolovoz 1992. godine je bila zastupljena sa 90 - 94,6%) (Ler Ž,Vujović B, Jažić S. Epidemic of
Surgical Wounds Infections in Wartime Sarajevo. Prehospital Disarter Med 1994;9(2):S35-S37.)
U tom periodu je bio prisutan i odredjen broj mikroorganizama otpornih na standardna dezinfekciona sredstva i antibiotike od kojih je za ovaj izvještaj najznačajniji Preudomonas species sa zastupljenošćuod 47,2 %> do 58%.
Kako je u prostorijama Bolnice u tom periodu radila firma "LIHNIDOS" Sarajevo, a koja je tada počela sa proizvodnjom dezinfekcionog sredstva - lokalnog antiseptika DIASEPT (natrium oksiklorit) dobijenog elektrolizom, a koji je prethodno kemijski ispitan u Zavodu za kontrolu lijekova RBiH Sarajevo i čija je bakteriološka djelotvomost provjerena u bolničkoj bakteriološkoj laboratoriji, to se krajem kolovoza 1992. godine počelo sa primjenom ovog preparata.
DIASEPT je kao sredstvo za dezinfekciju primjenjivan u svim dijelovima bolnice, za razne namjene: dezinfekciju površina (podova, zidova, okoline bolesnika, aparata i dr.); četki za kirurško pranje ruku; endotrahealne tubuse; dezinfekciju
ruku poslije kirurškog pranja, toaletu operativnog polja. DIASEPT se primjenjivao kao lokalni antiseptik u svim postojećim hirurškim disciplinama : općoj kirurgiji, ortopediji i traumatologiji, maksilofacijalnoj, plastičnoj i rekuntruktivnoj kirurgiji (gdje su sve rane zatvarane sekundarnim kirurškim šavom) i otorinolaringologiji.
Rane su tretirane DIASEPT*-om koncentracije 0,6% na slijedeći način: kod primarne obrade rane (svaka rana smatra se primamo inficiranom), iste su ispirane mlazom otopine sa istovremenim mehaničkim čišćenjem natopljenom gazom u otopinu. Džepovi rane i prostrelni kanali su špricom ispirani ovom otopinom ( uz potreban debridman rane). Operaciono polje je dezinficirano brisanjem natopljenom gazom. U toku stacionarnog liječenja povredjenih, DIASEPT je korišćen kao lokalni antiseptik za suzbijanje infekcije i brže zarastanje rana. U tom cilju primjenjivan je kod svakodnevnog previjanja ispiranjem i stavljanjem na ranu obloga od gaze koje su natopljene ovom otopinom, što je rađeno više puta tijekom dana. Rane su tretirane DIASEPT-om sve do nestanka sekreta i pojave granulacije.
Gnojne rane, tj. one sa vidljivom pojavom infekcije, tretirane su DIASEPT-om koncentracije 0,11%. One su svakodnevno previjane i ispirane ovom otopinom. Stavljani su oblozi sa natopljenom gazom koji su mjenjani više puta tijekom dana. Ovaj postupak je primjenjivan do nestanka znakova infekcije i pojavom granulacije.
Od ukupnog broja traumatskih povreda kostiju, kod 7% slučajeva došlo je do pojave osteomyelitis-a. Isti su tretirani sa DIASEPT-om koncentracije 0,11%. Nakon kirurškog čišćenja, rane su obilno ispirane i previjane DIASEPT-om i stavljani su oblogi od gaze natopljenih ovom otopinom. Ovakav postupak je rezultirao time da su brisevi rana bili sterilni, nakon čega se pristupalo zatvaranju rana.
U operacionom bloku DIASEPT je korišćen za više namjena : kao lokalni antiseptik za dezinfekciju operativnog polja; ruku kirurga (1 minutna ekspozicija 0,06%) otopini) i kao sredstvo za dezinfekcjiu kirurških četki; endotrahealnih tubusa i dezinfekciju svih ostalih površina u operacionom traktu.
Kod primjene DIASEPT-a u navedenom periodu nije zabilježeno nikakvo negativno djelovanje otopine na zarasćivanje rana i stvaranje granulacije. Takođe nije bilo nikakvh popratnih efekata u smislu alergijskih reakcija ili neželjenih pojava. Nije bila primijećena ni rezistencija mikroorganizama na ovaj preparat. Naprotiv, čak je izuzetno efikansno djelovao na uzročnike poznate po svojoj otpomosti na ostale lokalne antiseptike i dezinficijense, kao što je Pseudomonas aeruginosa (Hospitalna infekcija u Državnoj bolnici Sarajevo uz izvještaj o korišćenju preparata DIASEPT za lokalni tretman kirurških rana. Br.prot. laborat..5169-70-71.od 28.8.1992 god).
Za vrijeme primjene otopine DIASEPT u periodu od 1992. do 1995. iz gore navedenog se može zakljuičiti sljedeće:
- radi se o visoko djelotvomom dezinficijensu i lokalnom antiseptiku sa izuzetno širokom primjenom :
- za pranje ruku, toaletu operativnog polja i ispiranje svježih i inficiranih rana, lokalnu aplikaciju u vidu obloga na rane i bataljke ekstremiteta
- djelotvoran je na patogene i nepatogene mikroorganizme bez pojave rezistencije i poslije duže upotrebe
- netoksičan je i ne izaziva nikakve neželjene popratne pojave niti alergijske
reakcije i poslije dužeg korišćenja kod bolesnika i osoblja.
Upotreba DIASEPT-a u periodu 1996-2001 godine
Od 1996. godine Opća bolnica Sarajevo radi u mirnodobskim uvjetima kao bolnička ustanova koja pruža sekundarnu i neke djelove tercijalne specijalističke pomoći pacijentima u skoro svim medicinskim disciplinama. Struktura pacijenata se mijenja u korist bolesnika, sa smanjenjem broja povrijeđenih. U ovakvoj situaciji DIASEPT se koristi kao lokalni antiseptik i u drugim kirurškim disciplinama, (ginekologiji, akušerstvu, otorinolaringologiji) za prevenciju i liječenje lokalnih infekcija prije i poslije operativnih zahvata , vršenju malih kirurških intervencija i u svakodnevnom previjanju operiranih bolesnika.
Na kirurškom odjelu, u periodu od 1996. do 2001. godine, od primljenih bolesnika na stacionamo liječenje, sa DIASEPT-om je tretirano njih oko 11.750. U ovom periodu uradjeno je oko 15.100 operativnih zahvata gdje je kao lokalni antiseptik korišćen DIASEPT:
- za dezinfekciju ruku kirurga prije operatvnog zahvata (1 minutna ekspozicija 0,06% otopinom).
- za dezinfekciju operativnog polja prije kirurškog zahvata i poslije zatvaranja rane
- kod svakodnevnog previjanja operiranih bolesnika vršena je dezinfekcija postoperative rane i okolnog tkiva mlazom otopine, radi sprečavanja sekundarne infekcije. Po potrebi stavljane su i obloge od natopljene gaze sa ovom otopinom.
Kod inficiranih rana razne etiologije, poslije kirurške obrade i odstranjivanja infekta, vršeno je ispiranje rane mlazom otopine i po potrebi su stavljani tamponi od natopljene gaze. Sa nestankom upalnog procesa i početkom pojave granulacije i epitelizacije, DIASEPT se isključivao iz upotrebe.
- kod osteomyelitičkih procesa postupano je kao i u ratnom periodu. Nakon čišćenja infekta, rane su ispirane i previjane DIASEPT-om 2 do 3 puta dnevno i stavljani su oblozi od natopljene gaze. Poslije dobivenih sterilnih briseva rane, pristupalo se njihovom zatvaranju
Izuzetno praktičan i djelotvoran DIASEPT se pokazao kod operativnih zahvata u maksilofacijalnoj regiji. U pripremi operativnog zahvata poslije zaštite očiju, vršena je dezinfekcija operativnog polja maksilofacijalne regije. S obzirom na specifičnost organa ove regije, gdje je inače potrebno radi dezinfekcije koristiti istovremeno više različitih dezinfekcionih otopina, prednost DIASEPT-a je i u tome da on istovremeno može da se koristi i za dezinfekciju nosne i usne šupljine, ušnog kanala, same kože lica pojedinačno ili skupa.. Dezinfekcija se vrši brisanjem obilno natopljenom gazom u otopinu.
Kod operativnih zahvata u okivru plastične i rekonstruktivne kirurgije DIASEPT se koristio kod pripreme operativnog polja radi prevencija sekundamih infekcija. Prije transplantacija kožnog tkiva, površina rane predviđena za aplikaciju transplantata je obilno ispirana sa DIASEPT-om, te je bez otstranjivanja i ispiranja postavljan transplantat. Prilikom svakodevnih previjanja vršena je dezinfekcija operativnih rana prebrisavanjem i po potrebi postavljanjem obloga od natopljene gaze. Poslije pojave granulacije, prestajalo se sa upotrebom DIASEPT-a. On se kod ovih intervencija pokazao kao vrlo djelotvoran lokalni antiseptik koji negativno ne utječe na pojavu granulacije i epitelizaciju tkiva .
U ginekološko-akušerskoj praksi DIASEPT **je korišćen kao lokalni antiseptik prilikom vršenja kirurških intervencija:
- radi sprečavanj´a infekcija kod obrade vagine prije i poslije različitih manipulacija i vaginalnih operacija
- za ispiranje bartolinijevih žlijezda poslije marsupializacije
- za ispiranje kod izvođenja histereskopije i liječenja endometrita
- za vaginalna ispiranja kod infekcija bakteriološke i gljivične etiologije
Primjenom DIASEPT-a za vaginalna ispiranja prije vršenja operativnih zahvata i drugih manipulacija, sekundame infekcije su svedene na zanemarljiv broj. U vremenu od 1996. do 2001. godine izvršeno je 2,520 operativnih ginekoloških operacija gdje je kao lokalni antiseptik korišćen DIASEPT. U ovom periodu nije bilo nikakvih neželjenih efekata niti alergijskih reakcija na ovaj preparat, kako kod bolesnika tako i kod osoblja.
Na Odjelu za otorinolaringologiju DIASEPT je primjenjivan kao lokalni antiseptik prilikom dijagnostiških pregleda ušnog kanala, za dezinfekciju operativnog polja i rana, kao i za liječenje lokalnih upala u ovoj regiji. Sa DIASEPT-om je tretiran skoro svaki pacijent koji je primljen na ovaj odsjek radi vršenja dijagnostičkih ili kirurških intervencija.
U periodu od 1996. godine do 2001. godine tu je obradjeno 2.889 hospitaliziranih bolesnika sa izvršenih 3.173 hirurških intervencija. Kod dijagnostičkih pregleda ušnog kanala, ako u njemu ima cerumena te sluzokoža ušnog kanala nij´e dovoljno vidljiva za postavljanje odredjene dijagnoze, ukapava se nekoliko kapi DIASEPT- a koji otopi cerumen sa postojećim onećišćenjima i sluzokoža je dostupna za promatranje.
Kod kroničnih gnojnih otitisa, uključujući i postoperativne, DIASEPT ***se koristi u koncentraciji 0,11%. Poslije čišćenja gnojnog sekreta sa vanjskog ušnog kanala, u uho se ukapava 8-10 kapi otopine sa pritiskom na tragus (sa ciljem da otopina uđe u timpaničnu šupljinu, što bolesnik po okusu osjeti u ustima i nosu). Aplikacija se sprovodi 5-6 puta za 24 sata do potpunog nestanka gnojnog sekreta,10 do 12 dana. Kod akutnog i kroničnog tonzilita sprovodi se ispiranje lakuna na tonzilama sa 40ml otopine DIASEPT-a koncentracije 0,06 - 0,11%, svakodnevno 7-8 dana. Za liječenje atrofičnih i hipertrofičnih faringita primjenjivan je DIASEPT koncentracije 0,06 do 0,11%. Tamponom od vate, obrađivan je zadnji zid farinksa dva puta tijekom 24 sata, za vrijeme od 10 do 12 dana. Poslije otstranjivanja infekta, ušni kanal je obradjivan otopinom DIASEPT-a uvodjenjm drena od gaze. Dren se mijenjao 2 do 3 puta za 24 sata, 5-6 dana. Kod izvodjenja operativnih zahvata u nosnoj ili ušnoj regiji, DIASEPT se koristio za: dezinfekciju operativnog polja prije kirurške intervencije; obradu operativne rane tijekom i poslije intervencije u slučaju septičkih operacija; za dezinfekciju ruku osoblja; endotarahealne tubuse i četke za kirurško pranje ruku. U navedenom periodu i pored izrazito velike primjene DIASEPT-a, nije bilo nikakvih popratnih efekata niti alergijskih reakcija na ovaj preparat kod bolesnika i osoblja, iako su oni bili često u kontaktu sa ovom otopinom.
ZAKLJUČAK
DIASEPT je u periodu od 1992. do 2001. intenzivno korišćen u Općoj boilnici Sarajevo u svim Kirurških disciplinama kao lokalni antiseptik za kožu i ostalih površina, te kao lokalni antiseptik za liječenje kod velikog broja lokalnih infekcija razne etiologije. Pokazao se kao vrlo djelotvomo sredstvo sa veoma širokom primjenom u okviru svih kirurških grana za dezinfekciju : operativnog polja, ruku osoblja, dezinfekcija rane, četki za kirurško pranje ruku, endotrahealnih tubusa, aparata i različitih ostalih bolničkih površina.
Nije primijećena nikakva rezistencija mikroorganizama na ovaj preparat, čak i poslije duže upotrebe kod lokalnih infekcija razne etiologije. Ovaj preparat se dobro podnosi i pored vrlo široke primjene kod velikog broja pacijenata i čestog direktnog kontakta sa DIASEPT-om. Ni kod bolesnika, a niti kod osoblja nije bilo neželjenih pojava niti alergijske reakcije. Do sada nismo imali priliku da se sretnemo sa djelotvornijim, univerzalnijim i neškodljivim dezinficijensom i lokalnim antiseptikom. Posebna vrijednost je njegova netoksičnost i to što ne izaziva alergiju.
Dr Bakir Nakaš
Direktor
Napomene:
*otopina DIASEPT sa 26 mg aktivnog kisika na 100 ml otopine je adekvatan koncentraciji od 1200 mg natrijevog oksiklorita na litar otopine,
** otopina DIASEPT koja se koristila u ginekološke svrhe je ista kao otopina ENDOASEPT koja sadrži 75 mg aktivnog kisika na 1000 ml otopine.
*** otopina DIASEPT koja se koristila u otorinolaringologiji je adekvatna kapima OTONAZAL koje sadrže aktivnog kisika 21,5 mg na 100 ml otopine.